Hipoteza

We wczesnym stadium badania uczony zazwyczaj rozpatruje różne możliwe hipotezy. Mają one różne potencjalne źródła, łącznie ze wstępnie poczynionymi obserwacjami, a nawet komputerowymi symulacjami. W biologii coraz częściej hipotezy formułuje się na podstawie modeli poglądowych, które uczeni wykonują w celu wyjaśniania dużej liczby obserwacji. Przykładami są modele struktury DNA i błony komórkowej. Po postawieniu hipotez uczeni decydują, która i czy w ogóle któraś, zasługuje na doświadczalne sprawdzenie. Dlaczego nie sprawdzają wszystkich? Z uwagi na czas i pieniądze, które odgrywają ważną rolę w badaniach. Uczeni muszą ustalać ważność określonych hipotez, aby wybrać pierwszą do sprawdzania. Na szczęście można się kierować określonymi przestankami. Dobrze sformułowana hipoteza powinna być: możliwie zgodna ze znanymi faktami; sprawdzalna, tzn. umożliwiająca wstępne przewidywanie wyniku pozytywnego bądź negatywnego, przy czym wyniki powinny się potwierdzać w badaniach innych uczonych; odrzucalna, tj. taka, by można było dowieść jej błędności. W rzeczywistości prawdziwości hipotezy nie da się jednoznacznie potwierdzić, ale w teorii nawet dobrze postawiona hipoteza może się okazać fałszywa. Wiara w nieodrzucalne hipotezy musi być racjonalizowana na innym gruncie niż naukowy. Weźmy taką hipotezę: wszystkie samice ssaków (zwierząt pokrytych włosami i karmiącymi potomstwo mlekiem) rodzą młode. Hipoteza ta opiera się na obserwacji, że psy, koty, krowy, lwy i ludzie są ssakami rodzącymi młode. Następnie weźmy pod uwagę, że nowo odkryty gatunek, oznaczony jako X, został zidentyfikowany jako ssak. Biolodzy zakładają więc, że samice gatunku X będą rodziły młode. Jeżeli okażą się one rzeczywiście żywo-rodne, to hipoteza zostaje potwierdzona. W istocie jednak nie dowodzi to jej prawdziwości.